TURIZAM BOSNE I HERCEGOVINE

UVOD
Slika dananjeg svijeta, u skoro svim segmentima moe se posmatrati globalno. Tako je i
turizam fenomen koji je poprimio globalne dimenzije u XX vijeku.
Slika dananjeg svijeta, u skoro svim segmentima moe se posmatrati globalno. Tako je i
turizam fenomen koji je poprimio globalne dimenzije u XX vijeku.

Veina zemalja u svijetu, u veem ili manjem obimu, razvija turizam, a osnovna mu je
karakteristika i cilj veliki broj uesnika u turistikim putovanjima, tj. masovnost. Po svojim
ekonomskim, sociolokim, psiholokim, politikim i drugim konotacijama turizam kao
fenomen, prema mnogim strunim miljenjima, nema pandana u nekoj drugoj pojavi ili
fenomenu u savremenom svijetu. Isto tako, mnogi strunjaci smatraju da e turistika
industrija za par decenija biti, takorei rame uz rame naftnoj i automobilskoj industriji.
Odabrao sam ovu temu jer Bosna i Hercegovina raspolae ogromnim turistikim potencijalom
kojeg ipak treba bolje preusmjeriti kako bi turizam postao primearna privredna grana nae
domovine.

1. TURISTIKO-GEOGRAFSKI POLOAJ BIH

Bosna i Hercegovina predstavlja veoma zanimljivu turistiku destinaciju, to je rezultat
geografskog poloaja, izuzetnih prirodnih ljepota, kulturno-historijskih vrijednosti i pogodnih
klimatskih uvjeta/uslova. Na podruju Bosne i Hercegovine vijekovima su se ukrtale razliite
kulture, religije i tradicije, to daje dodatnu vrijednost kreiranju specifinog turistikog
proizvoda i obogauje ponudu. Zahvaljujui svemu ovome, Bosna i Hercegovina posjeduje
brojne prirodne i ljudskim radom i aktivnou stvorene mogunosti za razvoj razliitih vrsta
turizma, meu njima posebno:

- Planinski: Olimpijske planine Bjelanica, Jahorina, Igman i Trebevi, Vlai kod Travnika
su veliki resursi u funkciji razvoja zimskog turizma i sportske rekreacije.

- Banjski: banje na Ilidi kod Sarajeva, u Fojnici, Kiseljaku, Tesliu, Tuzli, Olovu, Srebrenici,
Viegradu, Tesliu predstavljaju bogatstvo termalnih izvora radioaktivne i mineralne vode
koji su jo u ranom historijskom periodu bile predmet eksploatacije u svhu lijeenja.

- Promorski: Neum sa 270 sunanih dana u godini je bosanskohercegovaki izlaz na

Jadransko more koji svojom okolinom (Mostar, Stonski zaljev, Hutovo blato) prua
jedinstvene anse za odmor i rekreaciju.
- Religijski: Meugorje je nakon pojavljivanja Djevice Marije postalo moderan centar
vjerskog turizma sa izgraenim kapacitetima, infrastrukturom i ostalim sadrajima; Prusac,
Jajce, te monogobrojni vjerski i kulturni spomenici etiri religije (islam, katolicizam,
pravoslavlje) koji na ovim prostorima vijekovima egzistiraju u savrenom skladu

- Lovni i ribolovni: ouvanost prirode, bogatstvo rijeka, jezera, razne vrste divljai
predstavljaju izuzetnu turistiku atrakciju
- Kongresni turizam: Sarajevo, Zenica, Tuzla, Biha, Banja Luka, Mostar.
Mnoga bosanskohercegovaka vrijedna prirodna bogatstva su ostala sauvana. To su kanjoni
Rakitnice i Krunice, rezervati ptica Hutovo blato i Bardaa, prauma Peruica, jezera kao to
su Blidinje, Prokoko, atorsko i Borako, vodopadi Kravice, Skakavac, Kozica, rijeka Una
sa svojim slapovima, gornji tok Neretve, izvor Bune.

2. DRUTVENO-GEOGRAFSKI FAKTORI RAZVOJA TURIZMA

2.1. Kulturno-historijsko naslijee BiH

Iako relativno mala zemlja, Bosna i Hercegovina ima bogatu kulturu koja je imala veliki
uticaj na ostale zemlje Balkana, a kadkad i na cijeli svijet. Ona se ispoljavala na raznim
podrujima ljudske djelatnosti, a ukljuivala je muziku, knjievnost, film, likovnu i
primijenjenu umjetnost, te design i savremene medije. Bosna i Hercegovina je uz Maarsku,
jedina zemlja u regiji, koja je dala vie od jednog dobitnika prestine Nobelove nagrade:
Vladimir Prelog dobio ju je za hemiju, a i Ivo Andri za knjievnost. Glavni grad Sarajevo je
bio domain 14. Zimskih olimpijskih igara, koje su bile ne samo druenje mladih sportista iz
cijeloga svijeta, nego i igre kulture, mira i prijateljstva.
Vano je spomenuti da je prisutnost triju vjera u Bosni i Hercegovini imala ogroman uticaj na
kulturni razvoj zemlje. Sarajevo je jedini grad pored Jerusalema, koji ima pravoslavnu crkvu,
damiju i katoliku crkvu kao i sinagogu udaljene 100 metara jedne od drugih. Najznaajniji
eksponat Zemaljskog muzeja u Sarajevu je sarajevska Hagada, tradicionalna jevrejska knjiga
koju su Sefardi donijeli u Sarajevo po svome izgonu iz panije. Orijentalno nasljee Bosne i
Hercegovine vidi se takoer i u brojnim impresivnim primjerima orjentalne, sakralne i
svjetovne arhitekture, iako je dio objekata sruen ili uniten tokom vremena, posljednji put
tokom agresije na BiH 1992-1995. Meu najznaajnije objekte iz osmanskog perioda valja
izdvojiti Begovu damiju i Carevu damiju u Sarajevu, Alada damiju u Foi, Ferhadija
damiju u Banja Luci, damije u Mostaru, Travniku i Livnu, te brojne druge sakarlne objekte
islamske kulture po cijeloj zemlji. Bosna i Hercegovina posebno je poznata i prema svojim

mostovima iz osmanskog perioda, gdje posebno treba izdvojiti: Stari most u Mostaru, Most
Mehmeda pae Sokolovia u Viegradu, Arslanagi most u Trebinju, te repliku Starog mosta u
Mostaru u umanjenoj verziji na rijeci Bistrici u Livnu.
Crkvena arhitektura Bosne i Hercegovine sastoji se od nekoliko stilova, ovisno od vremena u
kojem je graena, odnosno kojem crkvenom krugu pripada. Tako bosanske katolike crkve u
gotovo cijeloj zemlji njeguju neki posebni "bosanski" stil vitkih zvonika sa visokim, kosim
krovovima i tako se harmonino uklapaju u gradski ili seoski krajolik. Najpoznatije
rimokatolike crkve u Bosni stoje u Sarajevu, Travniku, Bugojnu, Livnu, Jajcu i Bihau, dok
su najznaajniji samostani franjevake provincije Bosna srebrena u Fojnici, Visokom,
Kreevu, Kaknju i Livnu. Sakralni objekti rimokatolike crkve u Hercegovini imaju uglavnom
primorsko-mediteranski karakter (ba kao i pravoslavne crkve i objekti), graeni su od bijelog
kamena, a odlikuje ih gotovo minimalistiki stil, koji se u novijoj arhitekturi dijelom naslanja
i na kubizam i savremene tokove crkvene arhitekture u svijetu. Ovdje su poznate Duvanjska
bazilika u Tomislavgradu, te crkve i samostani u irokom Brijegu, apljini i Mostar.

Slika br.3. Zemaljski muzej 1

Zemaljski Muzej Bosne i Hercegovine u Sarajevu je najstarija muzejska institucija u Bosni i
Hercegovini, osnovana 1888. godine, za vrijeme Austro-Ugarske vladavine. U poetku je
muzej bio smjeten u neuslovnim prostorijama, da bi regulacionim planom iz 1909. godine
nainjena skica muzeja i predviena njegova izgradnja u sredinjem dijelu grada Sarajeva, na
dananjem Trgu Bosne i Hercegovine. Arhitekt Karlo Parik je uradio projekt za zgradu
muzeja, koja se sastoji od etiri zasebna paviljona, meusobno povezana terasama, sa
unutranjim atrijom gdje je smjetena botanika bata . Zgrada je raena u neorenesansnom
stilu. Interesantno je da je to jedina zgrada muzeja u jugoistonoj Evropi koja je namjenski
graena za tu svrhu.

2.2. Infrastrukturni kapaciteti i saobraaj BiH

2.2.1. Smjetajni kapaciteti
U periodu do 1992. godine su izgraeni znaajni turistiki kapaciteti, infrastruktura i
transportna mrea predstavljajui solidnu osnovu za dalji razvoj ove djelatnosti. Struni
kadrovi su potvrdili svoju vrijednost i stekli nova iskustva u organizaciji XIV Zimskih
olimpijskih igara 1984. godine, kao i mnogih drugih meunarodnih sportskih, kulturnih i
privrednih manifestacija.
U periodu od 1992. -1995. godine dolo je do velikog razaranja i unitavanja turistikih
kapaciteta. Danas je odreeni broj unitenih objekata turistike ponude Bosne i Hercegovine
opet u funkciji.

Aktivnostima formiranih turistikih zajednica, udruenja turizma pri privrednim komorama,

mnogobrojnim kvalitetnim turistikim agencijama, veinom privatiziranim preduzeima iz

ove oblasti, te podrkom nadlenih vladinih institucija turizam Bosne i Hercegovine bi mogao
postati jedna od glavnih privrednih djelatnosti koja e istovremeno promovirati dravu u
jednom potpuno novom svjetlu.

Slika br.4. Hotel Europa, Sarajevo 1

Hotel Europa garni vjerovatno ima najbolju lokaciju od svih hotela u Sarajevu; tano u centru
starog grada; moderna graevina okruena osmanlijskom arhite-kturom sa jedne i austrougarskom sa druge strane.

Bosna i Hercegovina raspolae sa 20.356 registrovanih kreveta u hotelima, motelima ,

pansionima i privatnom smjetaju to je za 10 % vie nego predhodne godine. Registrovano je
294 hotela i motela koji uestvuju sa 60 % u ukupnim smjetajnim kapacitetima.Najvei broj
hotela i motela je sa tri zvjezdice i imaju tendenciju porasta kvalitete.
Najvei broj smjetajnih kapaciteta se nalazi u malim porodinim hotelima,motelima i
pansionima dok se veliki hoteli nalaze u centrima kulturnog,planinskog,primorskog i
zdravstvenog turizma.
Hotel Neum ima 380 soba (jednokrevetne, dvokrevetne i apartmane) veina sa pogledom na
more, balkonom, kupaonicom sa kadom ili tuem, WC, telefonskom linijom sa mogunou
direktnog biranja, a jedan dio soba ima SAT-TV.

2.2.2. Saobraaj
Bosna i Hercegovina ima znaajan poloaj u transportno-komunikacionom sistemu Balkana i
june Evrope. Shodno svom poloaju ona nastoji da se i u domenu transporta i komunikacija
to bre prikljui razvijenim zemljama Evrope i svijeta u emu i postie odreene rezultate.U
posljednjih nekoliko godina investirana su znaajna sredstva u obnovi u ratu unitenih i
poruenih transportnih kapaciteta, objekata i saobraajnica, a planira se i izgradnja novih
cestovnih i eljeznikih pravaca.

Postojea saobraajna infrastruktura u BiH je locirana uglavnom oko centralne ose; sjever-jug
du rijeka Bosne i Neretve, i u smjeru zapad-istok paralelno r. Savi. Na ovim potezima
locirana je glavnina privrednih i prirodnih resursa. kao i stanovnitva BiH. U posljednje
vrijeme evidentni su napori i uspjesi BH i tijela meunarodne zajednice da se meunarodni
transport postupno ali sigurno normalizira.

2.3. Razvijenost i kupovna mo stanovnitva BiH

Po kopovnoj moi BiH graani se nalaze meu zadnjim u Europi.Prema istraivanju

kompanije GfK kojom je obuhvaeno 40 zemalja u Evropi, BiH zauzima 36. mjesto sa 2.033
eura godinje. Kupovna mo izraunata je na bazi ukupnih neto prihoda kuanstva tokom
godine, pri emu se u prihode ubraja i svaki vid primanja od drave.

Tabela br.1. Kupovna mo Europskih zemalja 1

Financijska se kriza odraava na kupovnu mo graana, ak i na najnioj instanci potronje

kupovini proizvoda iroke potronje, pokazuje ovo istraivanje GfK BH. Mijenja se pristup
kupovini, pa tako prilikom kupovine potreptina za domainstvo, graani sada vie obraaju
panju na cijene u trgovinama i biraju one trgovine koje nude najpovoljnije cijene. Takoer se
mijenjaju i navike kupovine i sada se biraju proizvodi u velikim pakiranjima upravo zbog
njihove povoljnije cijene, a smanjuje se irina proizvoda, tj. kupuju se tek najnunije
potreptine za domainstvo. No, uprkos oitoj cjenovnoj osjetljivosti, veina graana, njih
oko 60%, jo uvijek je vjerna kupovini proizvoda na koje je navikla, bez obzira na
promocije/akcije.Prema preliminarnim brojkama koje je objavila Centralna bankaBiH,
industrija turizma u BiH je doivjela pozitivan trend u posljednjih najmanje pet godina.

Meunarodni dolasci i odlasci posjetilaca su se poveali i prihod ostvaren od turizma je skoro

oko650 miliona amerikih dolara. Poveanje zarade moe se djelimino pripisati
agresivnommeunarodnom marketingu koji su promovisali dravni organi i trgovinski
sajmovi koji su seodravali u inostranstvu. Naalost, ove brojke nisu rezultat redovnih
ispitivanja.

Statistike informacije sugeriu da bi potronja uokviru ulaznog turizma mogla predstavljati

kao trend vie od pola trenutnog deficita bilanse plaanja BiH to nije vjerovatno.
Predstavnici Centralne banke su se sloili da se vaan posao poboljanja i ponovnog
definisanja statistika turizma uvedeu praksu to je prije mogue.
3. TURISTIKO-GEOGRAFSKE REGIJE I TURISTIKI CENTRI BIH

3.1. Sjeverna Bosna

Peripanonska Sjeverna Bosna uhvaa prostor Bosanske posavine te junije prstore o kojih
prostiru panonska obiljeja. Priblino 70 km juno od Save prua se granica peripanonske
Bosne. Na istoku peripanonska Bosna ima granicu na Drini, odnosno u Bosanskom podrinju,

a na zapadu ide zapadnom granicom Bosanskog pounjak. Povrina peripanonske Bosne iznosi
21 622 km2,a na tom prostoru ivi oko 2 3000 000 stanovnika, sa gustinom naseljenosti od
104 stanovnika na km2.Na tom prostoru preovlauju ravnice i nizije sa breuljkatim i
brdovitim zemljitem. Sa te ravnice se izdiu ostrvske planine koje ne prelaze visinu od 1 000
m.Dalje na jugu neke planine prelaze visinu od 1 000 m i to na dodiru sa planinskim
sredinjim prostorom. Otvorene doline Une sa Sanom, Vrbasa, Bosne sa Spreom te Drine
rastavljaju brdovito-breuljkasta zemljita, a same doline su veoma otvorene za saobraaj.

Banja Luka

Banja Luka (slubeni naziv: Grad Banja Luka) je grad u zapadnom dijelu Bosne i
Hercegovine, smjeten na rijeci Vrbas. Po veliini je drugi grad u cijeloj BiH, a mnogi ga
smatraju jednim od njenih najljepih gradova. Upravno je sredite Republike Srpske, te
privredni i kulturni centar ovog dijela Bosanske Krajine.
Slika br.6. Panorama grada Banja Luka
Zahvaljujui svojoj dugoj i vrijednoj historiji grad Banja Luka ima veoma bogato i raznoliko
kulturno naslijee. U gradu se nalazi nekoliko muzeja, od kojih treba izdvojiti Muzej
Bosanske krajine, Etnografski muzej (osnovan 1930. godine), te Muzej savremene umjetnosti
Republike Srpske.
Kulturnu ponudu u gradu ine i dvije pozorine kue sa vrijednom tradicijom: Narodno i
Djeije pozorite, kao i nekoliko kulturno-umjetnikih drutava. Najistaknutiji folklorni
ansambli koji ine amatersku kulturnu scenu grada su CKUDM "Veselin Maslea" Banja
Luka, RKUD "Pelagi" (1927) i KUD "ajavec".
Gradska biblioteka, osnovana 26. aprila 1936. godine, nastavlja knjiku tradiciju dotadanjih
gradskih i nacionalnih itaonica. Jednu od njih osnovao je jo 1866. godine veliki prosvjetitelj
Vaso Pelagi, koja vremenom dobija vanu ulogu u akademskoj zajednici i cjelokupnoj
javnosti Banja Luke. U prvih trideset godina svoga rada biblioteka je skupila oko 92.000
knjiga i proirila svoju djelatnost, osnivajui itaonicu i djeije odjeljenje tokom 1950-ih
godina. Biblioteka danas broji fond od 200.000 knjiga, publikacija i periodike. Tokom 1980-ih
postaje lanicom Univerziteta u Banjoj Luci, a danas slovi kao Narodna i Univerzitetska
biblioteka.

3.2. Sredinja Bosna

Srednjom Bosnom se naziva prostor izmeu regije preripanonske sjeverne Bosne i regije
visokog kra na jugu.Sa istoka je omeena granicom Srbije,Sjeverna granica ide planinskim
hrbatima i masivima Dimitor,Manjaa,emernica,Vlai,Konjuh i Javor. Povrina regije
Srednje Bosne iznosi 12 920 km2 sa 1 249 000 stanovnika a prosjenom gustinom

naseljenosti 97 stanovnika na km2 .

Sarajevo zenika kotlina je najznaajniji dio Srednje Bosne . U njoj su se razvili glavni
privredni centri : Sarajevo i Zenica. Sarajevo sa deset opina u sastavu grada: Centar, Stari
Grad, Novo Sarajevo, Novi Grad, Ilida, Hadii, Trnovo, Ilija, Pale, Vogoa ima ukupno
527 000 stanovnika , a ui dio broji 415 631 stanovnika, glavni je grad te glavno kulturno
sredite Bosne i Hercegovine.

Slika br.7. Panorama grada Zenica 3

Zenica je grad u Zeniko-dobojskom kantonu, u srednjem dijelu Bosne i Hercegovine.

Povrina grada je 500 km, a broj stanovnika iznosi oko 130 hiljada. Ekonomsko je sredite
geografske regije Srednje Bosne i pored Travnika i Jajca najvaniji grad tog dijela drave.

Sarajevo
Sarajevo je takav grad da se u njemu i stranci osjeaju kao da su kod kue. ak ni irenje
grada izgradnjom visokih nebodera nije moglo oduzeti arm nebrojenim kafeima i vjekovnoj
tradiciji gostoprimstva.

Iako je gradsko zalee, sainjeno od nebrojenih brda i visokih planina, u neku ruku izolovalo
grad i sauvalo duh starih vremena, on je i dalje ostavljao svoja vrata irom otvorena ostatku
svijeta. Bez obzira to je Sarajevo glavni grad, sa svom trkom i dinamikom koju nosi
savremeni ivot, ipak ima jedinstvenu atmosferu koja vam se prosto uvue u duu. Ovaj grad
djelomino simbolizuje vjekovima staru borbu protiv izrazitih utjecaja sa strane, ali svakako i
njihovo prihvatanje u odreenoj mjeri, i to onih najboljih, spajajui ih u jednu od
najraznolikijih kultura koje se mogu pronai u Evropi.
I doista, samo nekoliko mjesta na kugli zemaljskoj se moe pohvaliti sa katolikom i
pravoslavnom crkvom i damijom i sinagogom koje su udaljene tek jednu laganu etnju jedna
od druge. Ako postoji grad u Evropi koji bez imalo muke spaja istok i zapad onda je to
Sarajevo. Ovdje su Bizantinsko i Otomansko carstvo istoka te Rimsko, Venecijansko i
Austrougarsko sa zapada, ostavili neizbrisive tragove na kulturu, tradiciju i religiju. etnja
Sarajevom predstavlja ustvari etnju kroz njegovu historiju. Od orijentalne otomanske etvrti
gdje su smjetene brojne slastiarnice, kafanice i radnje sa rukotvorinama, pa do
administrativnog i kulturnog centra nastalog u vrijeme Austrougarskog perioda, Sarajevo je
zadralo najbolje od oba svijeta. U Sarajevu ljudi imaju vremena i za porodicu i prijatelje.
Ovdje se kae da se bogatstvo ovjeka ne mjeri po onome ta ima, nego koliko prijatelja ima ovdje ljudi troe svoje vrijeme na prijateljstvo.

3.3. Regija Visokog kra

Regija bosanskog hercegovakog visokog kra lei izmeu Peripanonske i Srednjobosanske
regije na sjeveroistoku , planinske Crne gore na jugoistoku, Gorske Grvatske na
sjeverozapadu, Srednjeg primorja na jugozapadu i niske Hercegovine na jugoistoku. Povrina
ove regije iznosi 11842 kilometara kvadratnih u kojoj ivi 325 000 stanovnika ili 27,4
stanovnika po kilometru kvadratnom.

Slika br. 10. Panorama grada Bihaa 3

Biha
Najvee gradsko sredite je Biha sa 45,807 stanovnika. Rubni poloaj Bihaa u regiji
odreuje njegovu prometnu vanost , kao raskre. Drugi grad je Konjic sa 13,744
stanovnika , takoer staro naselje na glavnom putu iz Panonije prema Primorju.

3.4. Mediteranska i Submediteranska Hercegovina

Povrina Niske Hercegovine iznosi 5 399 kilometara kvadratnih i u njoj je 1981.g. ivjelo 296
000 stanovnika ili 54,8 stanovnika po kilometru kvadratnom . Velik postotak poljoprivrednog
stanovnitva i slab razvitak gradova ukazuje na ekonomsku nerazvijenost i agrarnu
prenaseljenost. Ti faktori su uvjetovali i ekonomsku emigraciju iz ovog podruja u druge
regije i inostranstvo. Glavni i najvei centar je Mostar sa 75 613 stanovnika.
Mostar
Stari most je uveni most preko rijeke Neretve u Mostaru. Sagraen je izmeu 1557 - 1566
godine, djelo turskoga graditelja Hajrudina. Dana 9. novembra 1993. godine HVO je sruio
Stari most. Nakon obnove 2004. godine Stari most je uvrten na popis svjetske kulturne
batine UNESCO-a. Poznat je kao glavni simbol Mostara i Hercegovine.
Mostarski Stari most je kameni most izgraen od kamena tenelija. Luk je dug skoro 29, a
visok 20, metara, savijen blizu snienog polukruga. Karakteriziran je po tankom i elegantnom
obliku: profil mosta je bio toliko tanak i visoko iznad vode da je mnogima bilo teko zamisliti
da takva graevina se moe napraviti od ogromnih kamenih blokova. Most je svijetle sjajne
boje koja se mjenja tokom dana zavisno od sunca.
Most je bio izgraen jednostavno da se spoje dvije obale Neretve, bez ikakve ukrasne namjere
ili posebnog znaaja. Glavni uticaj na dizajn mosta je morfologija mjesta i okoline. Cijeli
kompleks nije posljedica jednog dizajna nego razvoj kroz doba, zavisan od povijesnih
dogaaja i potrebe za zatitu prijelaza preko rijeke. Stari most nije povezan za ijedan

specifian stil ili doba arhitekture tako da je jedinstven u svijetu.

Neum
Jadransko more na potezu Split Dubrovnik je velianstveno i isto, a Bosna i Hercegovina
ima tu 22km svoje obale. More u neumskom zaljevu je predivno mirno jer je zaljev zatvoren i
zatien od otvorenog mora peljekim poluotokom.
vrijeme bive Jugoslavije ovo mjesto je bilo izolirano odmaralite komunistikoj eliti. Ovamo
se turizam vratio i sada ronjenje, parasailing, iznajmljivanje brodica i vodenih skutera nude
svi vaniji hoteli. Sve cijene su puno nie nego u susjednoj Hrvatskoj, stoga nije na odmet u
jeku sezone unaprijed rezervisati smjetaj.

4. POSJEENOST I STRUKTURA TURISTA

4.1. Posjeenost
Bosnu i Hercegovinu je u toku 2008. posjetilo 610.817 turista, to predstavlja poveanje od
4,6 posto u odnosu na prethodnu godinu.Prema podacima Agencije za statistiku BiH, domai
turisti su ostvarili 4,3, a strani 4,9 posto vie dolazaka.
Ostvareno je 1.396.485 noenja turista, to predstavlja poveanje od 4,5 posto. Od ukupnog
broja noenja 48,5 posto su ostvarili domai i 51,5 posto strani turisti.

Najvei broj dolazaka i noenja turista ostvaren u razdoblju izmeu maja i oktobra.
U decembru 2008. BiH je raspolagala i s kapacitetom od 11.064 soba, odnosno 23.015 leaja,
to je u odnosu na prethodni mjesec te godine vie za 0,9 posto.
4.2. Struktura turista
Od ukupnog broja dolazaka u 2006 godini 50.5 % ostvaruju i domai turisti a 49.5 % strani
turisti.U odnosu na 2005 godinu broj dolazaka turista je vei za 15 % odnosno stranih turisti
za 18 % a 12 % vie dolazaka domaih turista. Prosjeno zadravanje stranih turista je 2.32
dana a domaih 2.39 dana. Najdue zadravanje su imali turisti iz Slovake, eke, i
Poljske od 4 dana.U dolascima stranih turista zemlje sa prostora bive SFRJ uestvuju sa 51
%,evropske zemalje sa 43 % i vanevropske zemlje 6 %.

ZAKLUAK
Udio turizma kao privredne grane na BDP u 2005 godini je iznosio 1.3 % a uticaj privrede
generisane turizmom na BDP iznosio je 5.8 %.U sektoru izvoza usluga i roba ,turizam je
uestvovao sa 3.1 % .Uee 22.000 zaposlenih u turizmu i ugostiteljstvu iznosi 1.5
% odnosno zaposleni u privredi generisanoj turizmom utiu 5.3 % na ukupnu zaposlenost u
BiH.
U 2006 godini ostvaren je ukupan prihod od turizma 164,536,000 KM to je za 19
% vie nego predhodne godine.
Veliki broj neprijavljenih turistikih dolazaka,noenja i prometa u turizmu opravdava izvjetaj
Centralne banke BiH prema kojem je u 2005 godini ostvareno 891 milion KM turistikog
prometa od inostranog turizma a prema metodologiji MMF.
Uvoenjem PDV po jedinstvenoj stopi od 17 % ,stavljanje turizma u sektorski prioritet od
strane entiteskih vlada i ministarskog vijea BiH,planiranje izgradnje saobraajnog koridora
VC od Budimpete do jadranske obale ,daju jasna opredjeljenja o vanosti turistike industrije
na privredu BiH.
Prema procjenama Svjetske turistike organizacije (UNWTO),oekuje se da aktivnosti
putovanja i turizma Bosne i Hercegovine za period 2006 2015 godina imati realan godinji
rast od 5.2 %.
Uz gore navedene injenice moramo biti svjesni da je bosanski turizam veoma profitabilan te
je sigurno najbolja alternativa za izvor prihoda u naoj osiromaenoj dravi, zato bi Bosanci i
Hercegovci trebali da gaje turizam i da na primjeru drugih razvijenih turistikih zemalja ,
Hrvatske naprimjer, nau dravu iz industrijske pretvore u turistiku.